SONNENBORGH – MUSEUM STERRENWACHT –

SONNENBORGH

– MUSEUM & STERRENWACHT –

Hallo allemaal,
Vandaag zijn we in Utrecht geweest en wel in het bovenstaand museum.

BURCHT VAN ZON WORD IK GENOEMD, 

BRANDEND MET HELDERE GLANS,

EEN HARDE STEEN TEGEN VIJANDEN,

EEN VEILIGE PLAATS VOOR MIJNEN.

Deze poëtische strofe aan Sonnenborgh staat in het Latijn op de buitenmuur van het bastion. Erboven bevindt zich – heel toepasselijk – een gevelsteen met een stralende zon. Het betreft een recente kopie van het verloren gegane exemplaar uit 1552, het jaar waarin Sonnenborgh werd voltooid.

Van Morgenster tot Sterrenborgh
Stadsmetselerije meyster’ Willem van Noort bouwde tussen 1546 en 1558 vier bastions rond Utrecht. Gesitueerd op de meest kwetsbare plekken in de stadsverdediging en allemaal met namen van hemellichamen. Van Noort begon met de bouw van Morgenster bij de noordelijke toegang tot de oude gracht. Helaas is dit bastion in  1838 gesloopt. Aan de zuidzijde van de oude stad was het daarna de beurt aan Sonnenborgh, het best bewaarde van de vier. Ten slotte volgden – eveneens aan de zuidzijde – Manenborgh, dat is behouden en gerestaureerd, en Sterrenborgh, waarvan nog slechts enkele overblijfselen resten.

MAAR VOORDAT!!!!!
Voordat we aan onze stadswandeling, richting de sterrenwacht, begonnen stond natuurlijk eerst koffie op het programma. Dat dronken we in het gezellige restaurant “Broodnodig”. Zij zijn gespecialiseerd in Zweedse lekkernijen. Wij dronken er alleen koffie, maar in dit restaurant aan de Mariaplaats 49 in Utrecht, kun je ook een heerlijke lunch bestellen.

OP NAAR HET MUSEUM
Langs diverse leuke gezellige straten waarin hele mooie rijtjeshuizen en gevels te zien zijn; zoals In de zeven steegjes en één van de oudste bejaardentehuizen van Utrecht, waarbij je letterlijk en figuurlijk achter de geraniums komt te zitten, kwamen we tenslotte aan bij het museum sterrenwacht Sonnenbergh.

 
  
 

DE STERRENWACHT
De sterrenwacht is voor velen vaak een onbegrijpelijk iets. Door het bezoeken van deze instellingen krijg je iets meer respect voor de geleerden die zich hier mee bezighouden. 
Sonnenborgh is een bolwerk en publiekssterrenwacht in Utrecht. Keizer Karel V liet ter verdediging van de stad Utrecht tussen 1544 en 1558 vier stenen bolwerken aanleggen aan de binnenkant van de Stadsbuitengracht. Sonnenborgh is daar één van. Het werd onder leiding van stadsbouwmeester Willem van Noort gebouwd en kon in 1552 in gebruik worden genomen. De andere waren aan de zuidkant van de stad Manenborgh (1553-1554) en Sterrenburg (1554), met aan de noordkant Morgenster (ca. 1544). Sonnenborgh is gelegen in de zuidoostelijke hoek van de binnenstad aan de singel. De hoogleraar Buys Ballot zorgde er medio 19e eeuw voor dat de Sterrenwacht van de Smeetoren, waar reeds meteorologischewaarnemingen werden gedaan, naar de Sonnenborgh verhuisde. Na de chemie richtte Buys Ballot zich vooral op meteorologie en in 1854 richtte hij op deze plaats het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) op. Na het vertrek van het KNMI naar De Bilt in 1897, onder leiding van directeur Maurits Snellen, stond Sonnenborgh weer geheel in het teken van de sterrenwacht. Bekende wetenschappers die met de Sonnenborgh in sterrenkundig opzicht verbonden waren zijn Marcel Minaert en Kees de Jager. Nu is er Sonnenborgh – museum & sterrenwacht gevestigd, een publiekssterrenwacht en een museum voor weerkunde, sterrenkunde en bastiongeschiedenis. Ook stichting De koepel was tot eind 2013 gevestigd in Sonnenborgh. In 2001 werden tijdens restauratiewerkzaamheden de resten aangetroffen van het eerste chemisch laboratorium in Utrecht. Dit werd rond 1695 in dit bolwerk gevestigd en stond onder leiding van Johan Conrad Barchusen

   INTERIEUR
Het interieur van de sterrenwacht is een soort kruip-door-sluip-door inrichting omdat het natuurlijk aangepast is aan de fundamenten van het bolwerk. Zodra je binnenkomt krijg je een meteoriet te zien, die waarschijnlijk de oudste meteoriet is die je ooit kunt zien en voelen. Hij is vele miljoenen jaren oud.
Bij een inbraak bij Sonnenborgh – museum en sterrenwacht te Utrecht zijn enkele meteorieten gestolen waaronder de meteoriet die in 1925 insloeg bij Serooskerken in Zeeuws-Vlaanderen. Deze steen is één van de vijf gevonden meteorieten die in Nederland zijn ingeslagen en behoort tot het nationaal erfgoed. Gevreesd werd dat de steen verloren zou gaan. Inmiddels is deze steen gelukkig weer teruggevonden.

Hieronder zie je het interieur van de collegezaal waar vroeger veel colleges gegeven werden.

Hieronder zie je enkele prachtig gemaakte instrumenten die allerlei metingen verrichten.
   

 

Hieronder zie je een instrument dat de meridiaan van de aarde waarneemt waardoor de tijd exact bijgehouden kan worden. Hier is dé juiste tijd van Nederland en Berlijn te zien. Sinds de komst van de spoorwegen is het belangrijk overal de juiste tijd te krijgen zodat de treinen zich daaraan kunnen aanpassen. Of dit dagelijks werkelijk gebeurt is aan U.
  

En dit is het instrument waar het uiteindelijk om draait, de Sterrenkijker. Het dak waar deze kijker is opgesteld kan ronddraaien zodat alle delen van het heelal bekeken kunnen worden.

  

Verder is er in het gebouw een prachtige bibliotheek gevestigd. De foto’s spreken voor zich.

 

HET FORT
Dankzij de renovatie van het fort waarbij het dak van het Bastion voorzien is van een glazen plafond kunnen we ons prachtig inleven in de tijd toen het gebouw zijn functionele karakter had.

Deze ruimte is gecreëerd om de kanonnen (afkomstig uit Italië en van het woord ”il cannone”) naar beneden te kunnen rijden en deze te plaatsen voor de gaten, waardoor je over de grachten de vijand kon waarnemen en die tegelijk op de korrel kon nemen. De muren van deze gaten zijn wel drie meter dik hetgeen de vijand verhinderde terug schieten.

De ringen links en rechts van het kanon dienden om te voorkomen dat het kanon na het afschieten met een vaart naar achteren werd geschoten. Het kijkgat aan de linkerkant werd gebruikt om de vijand waar te nemen.

 

In deze ruimte bevond zich het munitiedepot.

 

Deze ruimte was bedoeld om de dagelijkse behoefte te doen.

 

TEN SLOTTE

Na dit inspirerende bezoek liepen wij weer langs enkele mooie grachten, waar schitterende panden te zien waren en zijn we terecht gekomen, hoe kan het ook anders, bij restaurant “Boterhuis” waar we onze dorst konden lessen en schuilen voor de regen. Toen het weer droog werd zijn we op zoek gegaan naar een plekje om te eten. Deze hebben we gevonden in restaurant “Winkel van Sinkel”.

  

Het was een hele leerzame en gezellige dag waarbij deze keer, het weer ons de paraplu’s enkele malen deed opsteken.

Marianne van Delft